آیت الله محسن محمدی عراقی شهرت اراکی در سال ۱۳۳۴ش در شهر نجف در عراق به دنیا آمد. پدرش شیخ حبیب الله اراکی از فقها و اساتید بنام حوزهٔ علمیهٔ نجف بود. و مادرش، فرزند آیت‌الله العظمی شیخ صفرعلی اراکی یکی از فقیهان حوزهٔ علمیهٔ نجف بود.

دوران تحصیل و اساتید

    ایشان  قرآن، گلستان سعدی و کتابهای درسی سالهای اول، دوم و سوم ابتدایی را نزد پدر و مادر و خواهر بزرگ‌ترش فرا گرفت.

    سپس به منظور فراگرفتن کامل زبان عربی، همراه با آموزش تحصیلات ابتدایی به مدرسهٔ "منتدی النشر" آیت‌الله مظفر رفت. از ابتدا به کلاس سوم رفت و تا کلاس اول متوسطه را در همان مدرسه به تحصیل ادامه داد.

    ایشان پس از آن، با راهنمایی پدرش به تحصیلات حوزوی روی آورد و تحصیلات حوزویش را از سال ۱۳۴۷ش آغاز نمود.

    برخی از دروس مقدمات و سطوح را نزد پدرش فراگرفت و بقیه را نزد اساتید معروف حوزهٔ علمیهٔ نجف همچون: سید عبّاس خاتم، حسن مرتضوی، عبدالمجید روشنی، سید عزالدّین بحرالعلوم، عباس قوچانی، محمد هادی معرفت، سید محمدباقر حکیم، محمّدتقی جواهری، محمود هاشمی شاهرودی و سیدکاظم حائری آموخت.

    پس از اتمام سطح در سال ۱۳۵۳ش، در درس خارج فقه آیت‌الله خوئی حاضر شد و تا زمان عزیمت به قم از درس فقه ایشان استفاده می نمود.و در همین حال از درس خارج فقه و اصول آیت‌الله محمدباقر صدر کسب فیض می نمود.

    در سال ۱۳۵۴ش در اثر فشارهای حکومت بعث عراق، ناگزیر از نجف به قم عزیمت نمودند . از آغاز حضور در حوزهٔ علمیهٔ قم به فراگیری درس خارج فقه آیت‌الله میرزا کاظم تبریزی (۴ سال) و فقه و اصول آیت‌الله وحید خراسانی (نزدیک به یک دورهٔ کامل) پرداخت. در جلسات خارج فقه و اصول آیت‌الله سید کاظم حائری نیز حاضر می‌شد.

    پس از ورود به حوزهٔ علمیهٔ قم، مقداری از اسفار را در جلسات درس آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مطهری آموخت. "نهایة الحکمة" را نزد آیت‌الله مصباح یزدی فرا گرفت. در جلسات درس فلسفهٔ هگل شهید بهشتی که در ایام تعطیل بین سالهای ۱۳۵۵ - ۱۳۵۷ش در قم تشکیل می‌شد، شرکت می نمود.

    ایشان در سال 2012 میلادی موفق به اخذ دکترای فلسفه تطبیقی از دانشگاه پورتسموث انگلستان با رساله "علیت و آزدای از منظر فلسفه اسلامی و فلسفه مغرب زمین" شده است.

فعّالیت‌های سیاسی

آیت الله اراکی فعّالیتهای سیاسی خود را از همان نجف آغاز کردنمودند . ایشان به خاطر علاقه به آیت الله امام خمینی ره در بیت وی رفت‌وآمد داشت و در نشر آثار و اعلامیه‌ها و کتاب "حکومت اسلامی" امام خمینی ره ، در عراق فعالیت می‌کرد. از سوی دیگر، در جلسات درس آیت‌الله محمد باقر صدر (ره) نیز حضور داشت. در نتیجهٔ این فعالیتها و ارتباطی که با جوانان دانشگاهی در عراق داشت، تحت تعقیب دستگاه امنیتی حکومت عراق قرار گرفت و حدود یک سال، زندگی مخفیانه داشت. در سال ۱۳۵۴ش از عراق به قم عزیمت نمود .

تدریس

 آیت الله اراکی ، از همان آغاز تحصیل، پس از اتمام هر دورهٔ تحصیلی و انتقال به مرحلهٔ بعد، مرحلهٔ قبلی را تدریس می‌ نمود . هنگامی که در نجف حضور داشتند ، مقدمات را تا سطح لمعه تدریس می نمود و پس از انتقال به قم، شرح لمعه، رسائل، مکاسب، نهایة الحکمة، شرح منظومه، اسفار، اشارات، شرح تجرید و کفایة الأصول را تدریس نمود. در اهواز نیز به تدریس مکاسب، رسائل و شرح لمعه اشتغال داشتند. همچنین از آغاز ورود به قم در مدرسهٔ حقّانی، دروسی نظیر انشای عربی، فلسفه و اصول عقاید را تدریس نمودند و پس از شهادت آیت‌الله قدوسی(ره) در مدرسهٔ شهیدین، به تدریس رسائل و شرح لمعه نیز مشغول شد. همچنین، از آغاز اعزام به انگلستان جهت نمایندگی از آیت‌الله خامنه‌ای و پس از تأسیس حوزهٔ علمیه در پایتخت این کشور (لندن)، به تدریس خارج فقه (مباحث حکومت اسلامی و قضاء) و اصول پرداخت، علاوه بر دروسی متنوع نظیر فلسفه، رسائل، مکاسب، حلقات اصول، تفسیر قرآن به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی نیز مشغول شد.هم اکنون او مشغول تدریس خارج فقه و اصول و همچنین تفسیر و حدیث در حوزهٔ علمیهٔ قم می‌باشد

پایه‌گذاری‌های علمی و فرهنگی

    شرکت در تأسیس کتابخانهٔ عمومی در "مسجد طریحی" در نجف.

    تأسیس مرکز مطالعات اسلامی (۱۳۵۸ش)در خرمشهر.

    تأسیس "مرکز التوعیة الإسلامیة" (کانون بیداری اسلامی) (۱۳۵۸ش)در خرمشهر.

    تأسیس مجمع اندیشهٔ اسلامی (مجمع الفکر الإسلامی) همراه با عده‌ای از فضلا و محققین حوزهٔ علمیه (۱۳۶۸ش)در قم.

    تأسیس مجلهٔ "الفکر الإسلامی" (وابسته به مجمع اندیشهٔ اسلامی) در قم.

    برگزاری همایش بزرگ شیخ اعظم انصاری و دبیر کلی آن (۱۳۷۳ش) در قم و دزفول.

    بازسازی حوزهٔ علمیه (مدرسهٔ آیت‌الله قاضی) در دزفول.

    تأسیس مؤسسهٔ خیریهٔ امام خمینی (دارالایتام، درمانگاه و ..) در دزفول.

    تأسیس دانشکدهٔ اصول دین (۱۳۶۷ش)واحد دزفول.

    تأسیس مرکز اسلامی انگلیس (۱۳۷۴ش)در لندن.

    تأسیس مراکز اسلامی در : منچستر، بیرمنگهام، نیوکاسل، گلاسگو و غیره .. در بریتانیا.

    تأسیس حوزهٔ علمیهٔ امام حسین (ع) در لندن.

    تأسیس کالج اسلامی لندن (Islamic College for Advanced Studies).

    تأسیس "جماعة علماء المسلمین فی بریطانیا" (انجمن دانشوران مسلمان در بریتانیا).

    پایه‌گذاری تعدادی از مجلات علمی در لندن به زبانهای مختلف، از جمله: "شؤون إسلامیة" و"البلاغ" به زبان عربی، "صبا" به زبان فارسی، و "Discourse" و غیره به زبان انگلیسی.

 مسئولیت‌های پیشین

 مسئولیت‌های وی پس از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷)، به این شرحند:

    ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر به دستور آیت‌الله قدوسی ره در سال ۱۳۵۹ش اوّلین مسئولیت وی بود.

    در سال ۱۳۶۰ش نیز ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی خوزستان، و در سال ۱۳۶۱ش با حفظ سِمَت، ریاست دادگستری خوزستان را به عهده گرفتند.

    در سال ۱۳۶۲ش به علّت شدّت اشتیاق به ادامهٔ تحصیل و نیز سپری شدن شرایط بحرانی اوایل جنگ به حوزه باز گشت و از مسئولیتهای یاد شده، استعفا کردند.

    در سال ۱۳۶۵ش بنا به درخواست مردم دزفول، به امامت جمعهٔ دزفول و نمایندگی امام خمینی در آن شهرستان منصوب شد و تا آخر جنگ به طور مستمر، در آنجا حضور داشتند.

    پس از استعفا از دادگستری، مسئولیتهایی نظیر: حاکم شرع هیئتهای واگذاری زمین خوزستان (۱۳۶۲ - ۱۳۷۳ش) و نیز نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه شهید چمران اهواز (۱۳۶۹ - ۱۳۷۴ش) را بر عهده داشتند.

    ایشان ، در مدّت جنگ و به ویژه در هنگام تصدّی امامت جمعهٔ دزفول، در جبهه‌های جنگ در کنار رزمندگان حضور داشتند.

    از سال ۱۳۶۶ - ۱۳۷۵ش مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در نیروهای سپاه بدر را نیز بر عهده داشتند و در سال ۱۳۶۲ش شاخهٔ نظامی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را تأسیس نمود که بعدها به "سپاه نهم بدر" معروف شدند.

    در سال ۱۳۶۹ش از سوی مردم خوزستان به مجلس خبرگان رهبری راه یافتند.

    در سال ۱۳۷۳ش به عنوان نمایندهٔ رهبری (آیت‌الله خامنه ای) در اروپا به انگلیس اعزام شدند.

ایشان ، پس از نزدیک به ۱۰ سال فعالیت در کلیهٔ عرصه‌های علمی فرهنگی و اجتماعی در اروپا، در خرداد ماه سال ۱۳۸۳ش بار دگر به حوزهٔ علمیهٔ قم بازگشت تا در این نهاد علمی فعالیت نمایند ایشان در سال ۱۳۹۱ش  از طرف مقام معظم رهبری به عنوان دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب منصوب شدند وپس از اتمام مسئولیت جهت پرداختن به علوم دینی و پر کردن خلاهایی که درحوزه علمیه وجود دارد بار دیگر به حوزه علمیه قم بازگشتند .

 مسئولیت‌های کنونی

در حال حاضر، معظم له به تدریس سطوح عالی فقه و اصول (دروس خارج) و دروس تفسیر قرآن و علوم حدیث در حوزهٔ علمیهٔ قم مشغول است.

وی علاوه بر عضویت شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مدتی حدود ۲ سال، مسئولیت دبیر شورای عالی و سرپرستی این مجمع را برعهده داشت. و اکنون عضو شورای عالی این مجمع نیز می باشد. مسئولیت مجمع اندیشهٔ اسلامی (مجمع الفکر الإسلامی) در قم و برخی از مراکز دیگر در ایران و انگلستان بر عهده وی می باشد.